Cloud Atlas (2012)

Βασισμένο στο περίπλοκο και φιλόδοξο βιβλίο του David Mitchell, το Cloud Atlas είναι μια ταινία που συζητήθηκε πολύ, μήνες πριν την πρώτη προβολή της. Ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου άλλωστε έχει δηλώσει ότι το πόνημά του είναι "αδύνατον να κινηματογραφηθεί".

Πάρα την εμφανή αλαζονεία της δήλωσής του, ο αγαπητός κύριος Mitchell δεν έχει άδικο μιας και το εξαιρετικό βιβλίο του πραγματεύεται 6 διαφορετικές ιστορίες, που εξελίσσονται σε διαφορετικές εποχές, ξεκινώντας από τον 19ον αιώνα και φτάνοντας στην Χαβάη του 2.300, 106 χειμώνες μετά την Αποκάλυψη. Τέτοιες μεγαλεπήβολες ιδέες είναι εύκολο να αναπτυχθούν στις σελίδες ενός βιβλίου, μιας και η γλώσσα έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί απίθανες εικόνες και να τις εμπλουτίζει με ευαισθησία, ρομαντισμό και όποιο άλλο συναίσθημα επιθυμεί ο συγγραφέας. Στη μεγάλη οθόνη, τα πράγματα είναι σαφώς πιο περίπλοκα. Ωστόσο, οι αδερφοί Wachowski και ο Tom Tykwer, φαίνεται να κέρδισαν το στοίχημα και να απέδειξαν ότι ναι, το Cloud Atlas μπορεί να κινηματογραφηθεί και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Άλλα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. 

 Το Cloud Atlas είναι ένα παζλ, που ενώνει 6 διαφορετικές ιστορίες και τις διηγείται ταυτόχρονα. Δεν είναι σπονδυλωτή ταινία, άλλα αφήγηση ενός κατακερματισμένου όλου, αφού όλες οι τόσο διαφορετικές ιστορίες καταλήγουν να είναι παρόμοιες. Είναι η ιστορία ενός νεαρού δικηγόρου του 19ου αιώνα που κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού, θα αλλάξει αντιλήψεις για την ζωή. Είναι η ιστορία ενός φτωχού ευφυούς μουσικού που προσπαθεί να ολοκληρώσει το αριστούργημά του κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Είναι η μάχη μιας δραστήριας δημοσιογράφου ενάντια σε μια πολυεθνική και η προσπάθεια αποκάλυψης ενός τρομακτικού σκανδάλου. Είναι οι κωμικοτραγικές περιπέτειες ενός ηλικιωμένου εκδότη που χάνει τα πάντα τη στιγμή του απόλυτου θριάμβου του. Είναι η ιστορία μιας γενετικά κατασκευασμένης σερβιτόρας που νιώθει το ξύπνημα της ανθρωπινής συνείδησής της στη Νέα Σεούλ του μακρινού Μέλλοντος. Τέλος, είναι η ιστορία ενός βοσκού που βασανίζεται από τον Διάβολο, στη Χαβάη των 106 χειμώνων μετά την πτώση του πολιτισμού.

Για πάνω από 500 χρόνια, οι χαρακτήρες προσπαθούν να ξεφύγουν από την αδηφάγα κοινωνία που ως μότο έχει το Δαρβινικό αξίωμά πως οι δυνατοί τρώνε τους αδυνάτους. Σε κάθε περίπτωση, η μαχητικότητα και το θάρρος ενός μεμονωμένου ανθρώπου είναι ικανό να αλλάξει τον ρου της ιστορίας και οι πράξεις του καθενός έχουν συνέπειές που επηρεάζουν το παρελθόν, το παρόν και το απώτερο μέλλον. Άλλωστε, η αγάπη και η πίστη στα ιδανικά είναι η κινητήριος δύναμη που τους οπλίζει με θάρρος και τους καθοδηγεί μέχρι την προσωπική τους εξιλέωση.

Μα πάνω από όλα, είναι το προσωπικό στοίχημα των δημιουργών της, που επιλέγοντας ως αφηγηματικό τέχνασμα την παράλληλη αφήγηση και τους συνειρμούς, κατάφεραν να ενώσουν όλες αυτές τις ετερογενείς ιστορίες και να παρουσιάσουν ένα έργο με εξαιρετική δομή και παλμό. Ο θεατής δεν κουράζεται, δεν μπερδεύεται, καταφέρνει να παρακολουθήσει και τις 6 ιστορίες χωρίς κανένα πρόβλημα, ακόμα και αν στα πρώτα λεπτά αυτό μοιάζει αδύνατο. Το βασικό θέμα όλων των ιστοριών είναι η ελευθερία και η ελεύθερη βούληση. Τα ερωτήματα που θέτει δεν είναι καινούργια, τα έχουν θέσει άνθρωποι από τότε που το είδος μας απέκτησε λόγο. Ωστόσο, είναι πάντα εντυπωσιακό να βλέπεις μια νέα, φρέσκια προσέγγιση των αιωνίως άλυτων προβληματισμών.

Βέβαια, το Cloud Atlas, παρότι παρουσιάζεται ως τέτοιο, δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ως βαριά, φιλοσοφική ταινία που καταθέτει μεγάλες αλήθειες. Όχι ότι δεν έχει πρώτη ύλη ικανή να την καρφώσει στο top 10 των πιο ιδιαίτερων ταινιών του αιώνα. Το πρόβλημα ξεκινά από την επιλογή των δημιουργών να δημιουργήσουν μια εισπρακτική επιτυχία, με αποτέλεσμα να κάνουν εκπτώσεις και να παραδίδουν μασημένη τροφή.

Έτσι, ενώ είχαν ως κεντρικό άξονα την αιωνία λαχτάρα του αρχετυπικού ανθρώπου για ελευθερία και αυτοπροσδιορισμό, επέλεξαν να παραδώσουν μια απλοϊκή ιστορία περί μετεμψύχωσης και Κάρμα. Θα μπορούσαν να φιλοσοφήσουν άλλα αντί αυτού επέλεξαν απλές διδαχές περί του νοήματος της ζωής και αντί να προσφέρουν τροφή για σκέψη και "πονοκέφαλο" στους θεατές, έδωσαν όλες τις εξηγήσεις στο πιάτο.

Είναι κρίμα που στην κορύφωση του φιλμ, ακούγονται new age τσιτάτα "from womb to tomb, our lives are not our own", "Our lives are not our own. We are bound to others. Past and present. And by each crime; and every kindness we birth our future." Είναι κρίμα που αντί να αντιμετωπίσουν τους ήρωες της κάθε ιστορίας ως προσωποποίηση του θάρρους και της ελπίδας, επέλεξαν να τους παρουσιάσουν σαν τη μετεμψύχωση των ίδιων χαρακτήρων που απλώς είναι καταδικασμένοι να κάνουν τα ίδια λάθη, να δίνουν τις ίδιες μάχες, να αναζητούν ο ένας τον άλλον, ξανά και ξανά, χωρίς να το γνωρίζουν.

Ωστόσο, ο θεατής δεν θα απογοητευτεί- εκτός αν έψαχνε τη Μεγάλη Φιλοσοφική Αποκάλυψη ή ένα νέο Matrix. Το Cloud Atlas έχει πάρα πολλές αρετές άλλα και ένα μεγάλο μείον. Παρουσιάζεται ως επικό και φιλοσοφικό ενώ στη πραγματικότητα είναι ένα μαγευτικό παραμύθι για μεγάλα παιδιά.

Τα καλά του, ουκ ολίγα. Έχει 6 πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες, μισή ντουζίνα ταλαντούχους ηθοποιούς που ο καθένας λάμπει σε διάφορα σημεία, έχει αδιανόητα καλό μακιγιάζ και έναν υπεύθυνο μοντάζ για πολλά συγχαρητήρια. Επίσης, έχει εξαιρετική μουσική με το βασικό μουσικό θέμα να αποτελεί το "χαλί" σε κομβικά σημεία των ιστοριών και μια σκηνοθετική προσέγγιση που θα μνημονεύεται για καιρό, όχι μόνο για την αρτιότητά της άλλα και για τις πολλαπλές αναφορές της σε παλιότερες σημαντικές ταινίες. Σε επίπεδο παράγωγης δεν έχουν γίνει εκπτώσεις και το μεράκι φαίνεται σε κάθε πλάνο.

Δεν είναι εύκολο να στήσεις ένα τρίωρο έργο και να κατορθώνεις να μεταπηδάς αρμονικά από αστυνομικές περιπέτειες, σε φαρσοκωμωδία και μετά σε post-apocalyptic δυστοπίες. Και μέσα σε όλα αυτά να πάρεις μια πλειάδα κάλων ηθοποιών, να τους αναγκάσεις να βγουν έξω από την μανιέρα τους και να ερμηνεύσουν μέσα στην ίδια ταινία 6 διαφορετικούς ανθρώπους όχι μόνο ως ρόλο, άλλα ως φύλο ή φυλή. Και να το κάνουν επιτυχώς. Επιπλέον, έχει ως βασική θεματική τη μεγαλύτερη συμπαντική αλήθεια: ό,τι και να κάνουμε, όσο ασήμαντο και αν φαίνεται, έχει επιπτώσεις. Μπορεί να μην τις μάθουμε πότε, άλλα είναι εκεί και πάντα θα αποδεικνύουν ότι ο καθένας μας μεμονωμένος είναι φαινομενικά ασήμαντος, άλλα αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προκαλέσουμε αλλαγές.

Το "Cloud Atlas" είναι μια ταινία που θα διχάσει, θα προκαλέσει διφορούμενες αντιδράσεις, αλλά και μια ταινία που χρίζει παραπάνω από μια θέαση. Είναι μια ταινία που προκαλεί συζητήσεις και θα συνεχίσει να τις προκαλεί για καιρό ακόμα. Άλλωστε μπορεί να μην είναι αληθινά σπουδαία, άλλα είναι μια τολμηρή, εντυπωσιακή προσπάθεια που πάρα τα λάθη της, δεν ξεχνιέται εύκολα. Και σίγουρα είναι μια ταινία που πρέπει να ιδωθεί σε μεγάλη οθόνη.

Πρώτη δημοσίευσή στο: www.authority.gr